Audyt ekspercki dostępności cyfrowej – na czym polega? 

Audyt ekspercki pozwala sprawdzić, czy strona internetowa lub aplikacja mobilna jest dostosowana do osób ze szczególnymi potrzebami. Realizuje go specjalista, który zna wszystkie obowiązujące w tej kwestii wytyczne. Chcesz zlecić audyt ekspercki dostępności cyfrowej, ale nie wiesz od czego zacząć? Przekaż audytorowi niezbędne informacje i postępuj według ściśle określonego planu! Dzięki temu proces przebiegnie sprawnie i przyniesie oczekiwane efekty.

Podczas wykonywania audytu eksperckiego weryfikowana jest zgodność stron www i aplikacji mobilnych z przepisami. Mowa przede wszystkim o Ustawie o dostępności cyfrowej z dnia 4 kwietnia 2019 r., normie EN 301 549, a także wytycznych WCAG 2.1. 

Typy audytu dostępności cyfrowej 

Wbrew pozorom ekspercki audyt dostępności cyfrowej nie zawsze musi być taki sam. W zależności od posiadanych potrzeb zrealizowane mogą być: 

• całościowe audyty witryny internetowej lub aplikacji mobilnej – kompleksowo sprawdzane są wszystkie elementy, funkcjonalności, podstrony itp., 

• częściowe audyty – tylko niektóre strony internetowe lub aplikacje mobilne są weryfikowane (albo ich poszczególne elementy), 

• audyty dostępności konkretnego procesu – badanie dotyczy zwykle funkcjonalności typu e-usługi (np. wszystkie etapy realizacji wniosków lub płatności, włącznie z przesyłaniem potwierdzeń zewnętrznymi kanałami – SMS lub e-mail).

Kiedy potrzebny jest audyt ekspercki?

Audyt ekspercki jest niezbędny w kilku sytuacjach. Przede wszystkim, gdy tworzysz nową witrynę lub aplikację. Warto zlecić wtedy profesjonalne badanie, aby upewnić się, że wszystko działa zgodnie z założeniami i jest dostosowane do użytkowników ze szczególnymi potrzebami. Zwłaszcza, jeśli projekt ma być w przyszłości rozbudowywany – dzięki pomocy specjalisty dotychczasowe błędy nie będą się potęgować. 

Wykonanie audytu będzie dobrym pomysłem także wtedy, gdy samodzielnie zauważysz konkretne błędy, które wpływają na funkcjonowanie danego systemu. Dotyczy to przede wszystkim stron i aplikacji, które nigdy nie były poddawane analizom eksperckim pod kątem dostępności cyfrowej. 

Audyt pozwala wychwycić dotychczasowe błędy i je wyeliminować. Po zakończeniu wszystkich działań otrzymasz szczegółowy raport podsumowujący wyniki wykonywanych analiz. Raport nie tylko krok po kroku opisze sposoby realizacji poszczególnych procedur badawczych, ale przede wszystkim będzie zawierał zalecenia, które pokażą, w jaki sposób możesz wyeliminować wszystkie nieprawidłowości.

Wybór audytora z doświadczeniem

Nie wszystkie urzędy i instytucje publiczne posiadają własnych specjalistów, którzy mogą wykonać badanie. W takich sytuacjach konieczny jest zewnętrzny audyt ekspercki dostępności cyfrowej. Wybierając audytora, sprawdź jego dotychczasowe realizacje, aby upewnić się, że ma doświadczenie w tym zakresie. Dobrze, jeśli oferuje wsparcie przy wdrażaniu rozwiązań eliminujących wykryte błędy. 

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tym, jak wygląda proces badawczy, możesz o to zapytać. Niektórzy audytorzy przedstawiają przykładowy wzór raportu, aby pokazać, na jakie kwestie będą zwracać uwagę podczas analiz.

Informacje niezbędne do przeprowadzenia audytu eksperckiego

Przed rozpoczęciem działań konieczne będzie przedstawienie szczegółowych informacji zarówno o swoim podmiocie, stronie internetowej czy aplikacji, jak i oczekiwaniach dotyczących audytu. Obustronna współpraca jest bardzo ważna – pozwala dostosować działanie do konkretnych potrzeb. Jeśli jesteś właścicielem witryny lub aplikacji, to wiesz, jakie szablony zostały wykorzystane do jej stworzenia, a także które znajdujące się na niej informacje są najważniejsze. To wszystko może mieć znaczenie.

Formy audytu eksperckiego

Audyt ekspercki realizowany może być na różnym poziomie szczegółowości. Oznacza to, że podczas tego procesu wykorzystywać można kilka form badawczych. Najpopularniejsze są: 

• automatyczna analiza przy użyciu programów analitycznych, 

• ręczna analiza – samodzielne testowanie poszczególnych funkcjonalności, 

• testy przy wykorzystaniu technologii wspomagających, 

• testy przeprowadzane z udziałem użytkowników z niepełnosprawnością. 

Formy te mogą być stosowane nie tylko pojedynczo. Jeśli zależy Ci na dogłębnej analizie swojej strony lub aplikacji, audyt ekspercki dostępności cyfrowej może obejmować wszystkie wyżej wymienione metody badawcze. To dobre rozwiązanie w przypadku podmiotów publicznych, ponieważ są one zobligowane do posiadania w pełni dostępnych stron i aplikacji. 

Jeśli jednak nie potrzebujesz pełnej analizy, możesz zdecydować się tylko na wybrane formy audytu. Ustal to z ekspertem od dostępności, któremu powierzasz wykonanie badania.

Próba badawcza podczas analizy strony internetowej

W zależności od rodzaju audytu eksperckiego (pełnego lub częściowego), inna będzie próba badawcza, czyli elementy strony internetowej brane pod uwagę w takcie analizy. Przy badaniach cząstkowych będzie ona nieco mniejsza. Wtedy sprawdzanie każdej podstrony czy funkcjonalności nie jest konieczne. Taki audyt trwałby bardzo długo. 

Całościowe audyty eksperckie dostępności cyfrowej są realizowane zwykle na zlecenie urzędów i instytucji publicznych wymienionych w Ustawie o dostępności cyfrowej. Analizy powinny być realizowane na kilku przeglądarkach i w różnych systemach operacyjnych. Warto zwrócić uwagę na działanie strony zarówno w wersji desktopowej, jak i mobilnej. 

Przy pełnym audycie zaleca się, aby próba badawcza obejmowała: 

• stronę główną, 

• podstronę kontaktową, 

• podstronę z logowaniem do serwisu, 

• formularze zgłoszeniowe, 

• podstronę z wyszukiwarką i wynikami wyszukiwania, 

• podstronę informacyjną z obowiązującymi przepisami prawa, 

• deklarację dostępności, 

• podstrony z wszystkimi usługami (minimum jedną dla każdej usługi), 

• jeden plik do pobrania, 

• jedną treść multimedialną, 

• podstrony odmienne od pozostałych, 

• podstrony dobrane w sposób losowy (liczba zależna od wielkości audytu). 

Jeśli Twoja strona połączona jest z innymi stronami w celu realizacji konkretnych usług, to również te witryny powinny zostać sprawdzone. Mowa przede wszystkim o pośrednikach w transakcjach (np. przy kupowaniu biletów). Audytor powinien sprawdzić cały proces, włącznie z tym, czy strona odpowiednio przekierowuje użytkownika do danego modułu.

Co specjalista może przeanalizować w aplikacji mobilnej?

W przypadku audytów eksperckich aplikacji mobilnych również należy dokładnie zdefiniować próbę badawczą. Błędem jest analizowanie tylko niektórych ekranów. Sprawdzone powinny być pełne ciągi działań, które użytkownik będzie chciał wykonać za pośrednictwem aplikacji. 

W szczególności należy zwrócić uwagę na logowanie i rejestrację nowego konta, a także możliwość korzystania z poszczególnych funkcjonalności po zalogowaniu. Sprawdzić należy inne czynniki, które mogą wpływać na poprawne działanie aplikacji (np. udostępnianie lokalizacji). Podobnie jak przy stronach internetowych, konieczne jest zweryfikowanie działania aplikacji lub witryn, które są powiązane z główną aplikacją. Dodatkowo, można zbadać poszczególne elementy w sposób analogiczny do audytu stron www.

Jak powinien wyglądać raport z audytu eksperckiego?

Ważne jest to, aby raport był czytelny i rozumiały nie tylko dla audytora, ale też dla Ciebie jako zlecającego badanie. Dlatego pomocne jest stosowanie prostego języka i wspólnie określenie szablonu dokumentu. Raport powinien składać się z kilku elementów, takich jak: 

• wstęp: podstawowe informacje o badanej stronie lub aplikacji oraz metodologii badań oraz zakresie audytu, 

• wykaz zastosowanych narzędzi badawczych: przeglądarki, systemy operacyjne czy narzędzia wspomagające, 

• wyniki: opis uzyskanych rezultatów, opinia o stopniu spełniania wytycznych dostępności cyfrowej, 

• przedstawienie błędów: lista błędów podzielona pod względem wagi wraz ze szczegółowym opisaniem istoty wszystkich nieprawidłowości (dokładny kształt zależy od wcześniejszych ustaleń) oraz sugestie dotyczące sposobu naprawy poszczególnych błędów, 

• sprawozdanie analiz testerów (opcjonalnie).

Audyt ekspercki dostępności cyfrowej – działania po jego zakończeniu

Po zakończeniu audytu i otrzymaniu raportu, możesz rozpocząć proces wdrażania sugerowanych rozwiązań, które pozwolą wyeliminować wykryte błędy dotyczące dostępności. Najlepiej zacząć niezwłocznie, bo z czasem mogą wystąpić kolejne problemy – nieobjęte w audycie. Zacznij od tych kluczowych, stopniowo zmierzając do najmniej istotnych błędów. Działania możesz wykonać samodzielnie lub zlecić je zewnętrznej firmie, jeśli proces ten wymaga zastosowania skomplikowanych rozwiązań.

Kontrolny audyt ekspercki

Aby mieć pewność, że wszystkie błędy zostały naprawione, możesz skorzystać z dodatkowego audytu eksperckiego, określanego jako audyt kontrolny. Zwykle taka opcja jest dostępna u tego samego audytora, który realizował wcześniejsze badania. Ten rodzaj audytu nie jest tak bardzo rozbudowany jak poprzedni. Skupia się na ponownej weryfikacji wcześniej odkrytych błędów – inne aspekty nie podlegają analizom. Otrzymany raport jest potwierdzeniem, że strona lub aplikacja jest w pełni dostępna cyfrowo (jeżeli nieprawidłowości zostały prawidłowo wyeliminowane).

Audyt ekspercki to złożony proces, który należy odpowiednio zaplanować. Ważny jest wybór doświadczonego specjalisty od dostępności i obustronna współpraca. Jeśli masz jakieś pytania lub chcesz skorzystać z usług profesjonalnego audytora, skontaktuj się z nami. W Grupa WW GovTech wykonaliśmy wiele badań dla różnych podmiotów.