Badanie użyteczności strony z udziałem osób niepełnosprawnych – jak powinno wyglądać?
Projektowanie stron www dostępnych dla wszystkich użytkowników, w tym osób z niepełnosprawnościami, wymaga nie tylko znajomości standardów dostępności, takich jak WCAG, ale również dogłębnego zrozumienia rzeczywistych potrzeb użytkowników. Dlatego warto przeprowadzić badanie użyteczności strony internetowej z ich udziałem. Jak należy je zorganizować? Na co zwrócić uwagę? Omawiamy proces krok po kroku.
Badanie użyteczności strony należy zacząć od wyboru odpowiedniej grupy badawczej, ale zanim się to zrobi, warto zrozumieć potrzeby osób z niepełnosprawnością. Dobrym pomysłem jest przeanalizowanie, w jakim celu użytkownicy odwiedzają stronę i kim te osoby potencjalnie mogą być.
Wybór użytkowników do badania użyteczności strony
Aby badanie użyteczności strony internetowej było wiarygodne, konieczne jest dobranie zróżnicowanej grupy użytkowników. Warto uwzględnić osoby z niepełnosprawnością:
- wzrokową,
- słuchową,
- ruchową,
- poznawczą.
Dodatkowo należy zadbać o różnorodny poziom kompetencji cyfrowych testerów – od użytkowników początkujących, po zaawansowanych. Dobrze, jeśli wybrane osoby korzystają z różnych technologii wspomagających.
Ustalenie terminu i miejsca badania
Wybierając termin badania, należy uwzględnić codzienne potrzeby i możliwe ograniczenia logistyczne testerów z niepełnosprawnością. Niektóre osoby mogą potrzebować pomocy tłumacza migowego lub przewodnika. Dlatego ważne, aby testerzy poznali termin badania z kilkutygodniowym wyprzedzeniem. Z tych samych powodów należy poinformować uczestników o przewidywanym czasie trwania badania.
Miejsce, w którym dojdzie do spotkania powinno być komfortowe dla uczestników o różnych rodzajach i stopniach niepełnosprawności. Ważne więc, aby była to przestrzeń dostępna architektonicznie.
Jak przygotować scenariusz badania użyteczności stron internetowych?
Scenariusz badania powinien być precyzyjny. Dobrze, jeśli zawiera jasno określone zadania związane z najważniejszymi funkcjonalnościami strony. Oto przykłady poleceń, które mogą znaleźć się w scenariuszu:
- wyszukaj produkt xyz lub usługę xyz w katalogu,
- wypełnij formularz rejestracyjny,
- znajdź i przeczytaj regulamin oraz najczęściej zadawane pytania (FAQ),
- dokonaj zakupu, wybierając opcje płatności elektronicznej,
- uzyskaj odpowiedź na pytanie „Jak umówić się na prywatną wizytę?” za pośrednictwem chatbota.
Polecenia powinny być dostosowane do profilu użytkowników i technologii, z jakich korzystają. Ważne jest, aby unikać sugerowania rozwiązań – użytkownicy powinni samodzielnie nawigować po stronie w celu znalezienia danej funkcjonalności.
Jaki sprzęt wybrać?
Najlepiej, jeśli testerzy będą korzystać z własnego sprzętu, który jest dostosowany do ich potrzeb i codziennego użytkowania. Dzięki temu badanie użyteczności strony stanie się bardziej realistyczne.
Należy jednak upewnić się, że ich sprzęt jest zgodny z wymaganiami technicznymi strony. Jeśli nie, warto dostosować witrynę jeszcze przed badaniem – w przeciwnym razie wykonanie poszczególnych zadań przez testerów będzie niemożliwe.
W przypadku, gdy użytkownicy nie mogą skorzystać z własnego sprzętu, należy zapewnić im urządzenia dostosowane do ich potrzeb (laptopy z czytnikami ekranu lub inne akcesoria wspomagające).
Przebieg badania użyteczności strony
Proces badania użyteczności strony internetowej powinien być przeprowadzony w sposób uporządkowany, zgodny z zaplanowanym wcześniej scenariuszem. Poniżej przedstawiamy, jak krok po kroku może przebiegać badanie:
- Powitanie i omówienie zasad: najpierw należy powitać uczestników, przedstawić cel badania, wyjaśnić, jak będą przebiegały kolejne etapy i opowiedzieć o zasadach związanych bhp. Dobrym zabiegiem będzie pokazanie testerom, gdzie mogą skorzystać z toalety. Dzięki temu będą czuć się komfortowo. Przed rozpoczęciem badania warto upewnić się, że uczestnicy rozumieją, że testowane jest działanie strony, a nie ich umiejętności.
- Przeprowadzenie zadań: należy poprosić uczestników o wykonywanie zadań zgodnie ze scenariuszem. Można obserwować reakcje uczestników podczas realizacji poleceń, ale nie powinno się podpowiadać im.
- Notowanie obserwacji: ważne jest rejestrowanie wszelkich trudności, na jakie napotykają użytkownicy, ich pytania oraz opinie. Warto zwracać uwagę na czas realizacji zadań i zadania, które sprawiają największe problemy.
- Zakończenie badania: Na końcu należy podziękować uczestnikom za udział w badaniu i zapytać o ich ogólne wrażenia i sugestie.
Podczas badania moderator powinien być cierpliwy. Lepiej, żeby unikał oceniania i stosowania wykluczających zwrotów wobec testerów – odpowiednia komunikacja jest bardzo ważna. Dobrze, jeśli w badaniu bierze udział kilku moderatorów. Wtedy proces przebiega sprawniej. Poza tym, warto uwzględnić też przerwy na odpoczynek.
Po zrealizowaniu badania użyteczności strony należy przejść do analizy wyników. Zebrane informacje powinny trafić do administratorów strony. Po wprowadzeniu modyfikacji (jeśli badanie wykazało konieczność zmian w serwisie) strona będzie nie tylko dostępna, ale też funkcjonalna dla użytkowników.