Schody w miejscach użyteczności publicznej – jakie przepisy obowiązują?
Komfort użytkowania schodów w miejscach użyteczności publicznej jest regulowany przez liczne przepisy i normy prawne. Zarówno projektanci, jak i zarządcy budynków muszą znać i stosować się do obowiązujących standardów, aby zapewnić wszystkim użytkownikom, w tym osobom z niepełnosprawnościami, swobodny dostęp do miejsc znajdujących się na różnych kondygnacjach. Prawo obejmuje schody stałe oraz ruchome. Konieczne jest między innymi zapewnienie odpowiednich wymiarów stopni i przygotowanie kontrastowego oznaczenia schodów.
Obowiązek oznaczenia biegu schodów czy wymagania dotyczące wymiarów stopni wynikają przede wszystkim z rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, które zostało ujednolicone 8 kwietnia 2019 r. przez Ministra Inwestycji i Rozwoju.
Spis treści:
Obowiązek stosowania schodów
Z wyżej wymienionego dokumentu wynika, że schody powinny znajdować się w każdym budynku, który ma więcej niż jedną kondygnację. Tak przewiduje § 66. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r.: „W celu zapewnienia dostępu do pomieszczeń położonych na różnych poziomach należy stosować schody stałe, a w zależności od przeznaczenia budynku – również pochylnie odpowiadające warunkom określonym w rozporządzeniu.”
Kolejny paragraf (§ 67.) podkreśla natomiast, że montaż schodów ruchomych wcale nie zwalnia z obowiązku wyposażenia budynku w schody stałe.
Wymiary schodów – norma
- Wymiary schodów w poszczególnych budynkach obejmują minimalną szerokość użytkową biegu i spocznika, a także maksymalną wysokość stopni. Wytyczne wynikają z § 68 ust. 1. Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
- W budynkach użyteczności publicznej (z wyjątkiem zakładów opieki zdrowotnej) oraz budynkach produkcyjnych, magazynowo-składowych i usługowych, gdzie zatrudnia się ponad 10 osób, minimalna szerokość użytkowa biegu schodów to 1,2 metra, spocznika 1,5 metra, a maksymalna wysokość stopni wynosi 0,175 metra.
- W przedszkolach i żłobkach szerokość biegu schodów i spocznika powinna wynosić co najmniej 1,2 metra, przy wysokości stopni nieprzekraczającej 0,15 metra.
- Budynki opieki zdrowotnej wymagają minimalnej szerokości biegu schodów 1,4 metra, spocznika 1,5 metra oraz maksymalnej wysokości stopni 0,15 metra.
- Garaże wbudowane i wolno stojące oraz budynki usługowe, w których zatrudnia się do 10 osób, mają mieć minimalną szerokość użytkową biegu i spocznika wynoszącą 0,9 metra, a maksymalną wysokość stopni 0,19 metra.
- We wszystkich budynkach, niezależnie od ich przeznaczenia, schody prowadzące do kondygnacji podziemnej, pomieszczeń technicznych i poddaszy nieużytkowych muszą posiadać minimalną szerokość użytkową biegu schodów i spocznika 0,8 metra oraz maksymalną wysokość stopni 0,2 metra. Powinny być też wyposażone w poręcze.
Ile stopni mogą mieć schody w budynkach użyteczności publicznej?
Wymagania dotyczące stopni są opisane w § 68 i § 69. Zgodnie z prawem ich liczba nie może być większa niż 14 (w przypadku budynków medycznych) lub 17 (w innych budynkach). Przy czym stopni w jednym biegu powinno być maksymalnie 10. Szerokość stopni należy ustalać indywidualnie na podstawie konkretnego wzoru: 2H + S = 0,6 do 0,65 metra. H oznacza tutaj wysokość stopnia, a S jego szerokość.
Przyjmuje się, że szerokość stopni znajdujących się przed wejściem do budynku ma mieć minimum 0,35 metra. Natomiast wysokość stopnia schodów zewnętrznych powinna wynosić 15 cm, a wewnętrznych 17,5 cm.
To ważne!
Należy w tym miejscu podkreślić, że schody wachlarzowe, a także zabiegowe i kręcone nie spełniają norm wynikających z Ustawy o dostępności i nie są zalecane. W miejscu, w którym zostały już zastosowane przed wejściem w życie Ustawy należy zapewnić inny, alternatywny sposób dostania się na kondygnację (np. dźwig osobowy, podnośnik). W budynkach opieki zdrowotnej stosowanie schodów wachlarzowych, zabiegowych lub kręconych na ścieżkach poruszania się pacjentów jest zabronione.
W kontekście stopni należy pamiętać też o tym, aby były one odpowiednio wyprofilowane. W innym razie, mogą przyczynić się do upadku na skutek zahaczenia.
Czy na montaż ruchomych schodów trzeba uzyskać pozwolenie?
Na montaż ruchomych schodów trzeba uzyskać pozwolenie budowlane. Ruchome schody są urządzeniami technicznymi o określonych wymaganiach dotyczących bezpieczeństwa i funkcjonalności, co oznacza, że ich instalacja musi być zgodna z przepisami prawa budowlanego oraz normami technicznymi. Budynek musi posiadać określone wymiary, aby istniała możliwość instalacji ruchomych schodów. Dlatego zawsze jest to decyzja indywidualna, zależna m.in. od układu pomieszczeń czy odstępów pomiędzy ścianami.
Ruchome schody – dostosowanie do osób z niepełnosprawnością
W kontekście konstrukcji ruchomych, pierwsza kwestia dotyczy przygotowania odpowiedniego oznaczenia schodów. Te poruszające się zmiennie w różnych kierunkach powinny być wyposażone w głośnik, z którego wydobywać ma się komunikat głosowy dla osób niewidomych lub niedowidzących (sygnalizacja kierunku poruszania się – co 10 sekund).
Co istotne, 50 cm przed ruchomymi schodami znajdować musi się wizualny znak (najczęściej pas ostrzegawczy). Krawędzie przed ruchomą konstrukcją należy natomiast wyróżnić – kontrastowe oznaczenie schodów o szerokości od 8 do 10 cm. Wykonanie podobnej sygnalizacji zalecane jest na każdym stopniu (5 cm pas).
Dodatkowo, obowiązują zalecenia dotyczące wymiarów ruchomych konstrukcji: szerokość biegu schodów powinna wynosić minimum 80 cm, a po obu stronach konstrukcji stopnie mają być dopasowane do poziomu nawierzchni.
Zalecenia:
Warto pamiętać o tym, że podmiot publiczny ma obowiązek zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami dostępu alternatywnego, jeśli nie jest w stanie spełnić minimalnych wymagań dotyczących dostępności. Tak wynika z Art. 7. Ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Jedną z możliwości jest wówczas zamontowanie krzesełek schodowych, które pomogą osobom z niepełnosprawnością w bezpieczny sposób dotrzeć na inny poziom budynku.
Podstawa prawna:
Schody – oznaczenie w miejscach publicznych
Oznaczenie schodów w budynkach użyteczności publicznej to obowiązek wynikający z § 98 ust. 12 pkt 1. Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie z dnia 10 września 1998 r. i § 306 ust. 2. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
Zgodnie z oboma dokumentami, wszystkie krawędzie stopni lub pierwszy i ostatni stopień w biegu powinny być wyróżnione w sposób wizualny, na przykład poprzez zastosowanie kontrastujących kolorów lub zmianę faktury, odcienia albo barwy. Na 50 cm przed początkiem i końcem schodów, należy umieścić znaki ostrzegawcze o szerokości od 40 do 60 cm, obejmujące całą szerokość schodów. Dodatkowo, powierzchnie spoczników powinny być wykończone w sposób, który je wyróżnia, co najmniej 30 cm od krawędzi na początku i końcu schodów.
Krawędzie stopni muszą być oznaczone pasem kontrastowym o szerokości 5 cm, biegnącym wzdłuż całej krawędzi stopni. Kontrast kolorystyczny oznaczeń powinien wynosić co najmniej 70%. Ponadto, należy zapewnić bezpieczną przestrzeń dla ruchu pieszych pod schodami, gdzie wysokość jest mniejsza niż 220 cm, aby osoby z dysfunkcją wzroku mogły bezpiecznie je ominąć.
Podstawa prawna:
Pasy ostrzegawcze żółto-czarne – przepisy
Oznaczenie biegu schodów można wykonać, dzięki ostrzegawczym pasom w kolorze żółto-czarnym. Takie barwy gwarantują odpowiednią widoczność z dalekiej odległości. Ten rodzaj sygnalizacji wskazuje na miejsca potencjalnie niebezpieczne – takie, w których może dojść do upadku, potknięcia, kolizji z przedmiotem czy zderzenia z inną osobą. Schody są przestrzenią, na której może dojść do takich sytuacji, dlatego zastosowanie kontrastowego oznaczenia jest jak najbardziej wskazane także w przypadku biegu schodów.
Kontrastowe oznaczenie schodów to nie wszystko
Warto pamiętać nie tylko o podstawowych oznaczeniach schodów, ale też o dodatkowych, czyli takich które ułatwią osobom z niepełnosprawnością wzrokową poruszanie się po różnych kondygnacjach. Wygodną opcją będą napisy na poręczach zapisane alfabetem Braille’a. Dzięki nim osoba niewidoma lub niedowidząca może dowiedzieć się, w którym kierunku prowadzą schody i na jakim znajdują się piętrze.
Oznaczenie schodów bhp – wytyczne dla zakładów pracy
Schody w zakładach pracy również powinny być oznakowane według powyższych wytycznych. Przepisy BHP zwracają dodatkowo uwagę na zapewnienie przez pracodawców bezpiecznych dróg ewakuacyjnych w formie stałych schodów lub pochylni (nie mogą posiadać śliskiej nawierzchni). Tak wynika z § 9 i § 21 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy z dnia 26 września 1997 r. Co istotne, drogi ewakuacyjne powinny być odpowiednio zaznaczone.
Podstawa prawna:
Wymiary i oznaczenia schodów są ściśle regulowane przez przepisy i normy prawne. Ich znajomość pozwala zapewnić swobodny dostęp wszystkim użytkownikom, a zwłaszcza tym z niepełnosprawnościami. Wymogi dotyczące dostępności architektonicznej są kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa i komfortu podczas załatwiania codziennych spraw w urzędach i nie tylko. Przestrzeganie tych przepisów jest nie tylko obowiązkiem, lecz gwarancją ochrony zdrowia i życia osób korzystających z obiektów publicznych.
